عوامل موثر بر موفقیت شبکه اجتماعی

چکیده:

شبکه‌های اجتماعی حرفه‌ای‌ـ ‌تخصصی گونه‌ای از جوامع برخط نوپدید به‌شمار می‌روند که پذیرای کاربران دانشگاهی و محتوای علمی در بستر اینترنت هستند. این شبکه‌ها به‌عنوان بستری برای تبادل اطلاعات علمی و تخصصی، ارتباطات میان پژوهشگران، استادان، دانشجویان و سایر فعالان حوزه‌های علمی را تسهیل می‌کنند. بی‌شک موفقیت این‌گونه شبکه‌ها در گرو دستیابی مدیران و سیاست‌گذاران آن‌ها به دانش منسجم و کاربردی از عوامل مؤثر بر موفقیت است. با وجود اهمیت این موضوع، در بررسی پیشینه پژوهش‌ها مشخص شد که به‌طور جامع و کامل به عوامل مؤثر بر موفقیت این شبکه‌ها پرداخته نشده است و خلا تحقیقاتی قابل توجهی در این زمینه وجود دارد.

از این رو، پژوهش حاضر در پی شناسایی و استخراج عوامل مؤثر بر موفقیت شبکه‌های اجتماعی حرفه‌ای‌ـ ‌تخصصی با رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی و با تمرکز بر تجربه‌های سیاست‌گذاران و کاربران شبکه اجتماعی «انجمن» است. این شبکه اجتماعی به‌عنوان یکی از نمونه‌های برجسته شبکه‌های تخصصی در ایران شناخته می‌شود که هدف آن تسهیل ارتباطات و تبادل دانش در میان افراد فعال در حوزه‌های مختلف علمی است. در این پژوهش، تلاش شده است که با استفاده از مصاحبه‌های عمیق با سیاست‌گذاران و کاربران، عوامل کلیدی موفقیت این شبکه از دو منظر مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

بر پایه یافته‌های این پژوهش، عوامل موفقیت از دید سیاست‌گذاران در شش طبقه اصلی دسته‌بندی شد: آمادگی جامعه برای پذیرش، اعتبار نهاد دارنده، پشتیبانی گروه مدیریت، انگیزش کاربران، کارایی وب‌گاه و اثربخشی سامانه مدیریت و کنترل. این عوامل به‌طور خاص بر جنبه‌های مدیریتی، فنی و اجتماعی شبکه تأثیرگذار هستند و نشان‌دهنده اهمیت توجه به زیرساخت‌های فنی و نرم‌افزاری، همچنین پشتیبانی و هدایت کاربران در راستای استفاده بهینه از شبکه است. از سوی دیگر، عوامل موفقیت از دید کاربران در چهار دسته اصلی قرار گرفت: انگیزه فردی، برقراری ارتباطات مؤثر، پویایی محتوا و جذابیت وب‌گاه. این عوامل بیشتر به جنبه‌های انگیزشی و محتوایی شبکه اشاره دارند و اهمیت فراهم کردن محیطی جذاب و پویاتر برای تعامل کاربران را مورد تأکید قرار می‌دهند.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که توجه به هر دو بُعد مدیریتی و محتوایی برای موفقیت شبکه‌های اجتماعی حرفه‌ای‌ـ ‌تخصصی ضروری است. روی‌آوری به این عوامل می‌تواند به کاربست سیاست‌ها و تصمیم‌های فراگیرتر برای افزایش انگیزه حضور و مشارکت کاربران بینجامد. همچنین، این پژوهش می‌تواند راهنمایی مفید برای مدیران و سیاست‌گذاران شبکه‌های اجتماعی در جهت بهبود عملکرد و توسعه این شبکه‌ها باشد تا فضایی مؤثرتر برای تبادل علمی و تخصصی فراهم شود.